Ik herken haar meteen als ik in de rij bij de kaasboer op de markt sta. In één seconde word ik teruggebracht naar het moment van toen. Het moment waarop haar leven voorgoed veranderde. Ze knijpt even in mijn arm alsof ze wil zeggen: we kennen elkaar, weet je nog?
En natuurlijk weet ik het. Ik weet wie ze heeft verloren, weet waar ze was, en hoe het ging, sommige situaties kan ik uittekenen in mijn hoofd. Zonder woorden leg ik mijn koude hand op de hare. In die kleine aanraking zit alles: bemoediging, herkenning, een stille vorm van troost.
Rouw komt overal doorheen, en raakt je in het diepst van je ziel. Het stopt niet na de uitvaart of in aantal weken of maanden. Het blijft bij je, als een schaduw die je volgt of juist als een zachte aanwezigheid die nooit helemaal verdwijnt.
Ik denk vaak aan de verhalen die nabestaanden mij toevertrouwen. De man die nog regelmatig de ingesproken voicemail van zijn vrouw terugluistert, alleen om haar stem nog even te horen. De vrouw die de sjaal van haar man aan de kapstok liet hangen, omdat zijn aftershave haar het gevoel gaf dat hij elk moment weer binnen kon lopen. Het jongetje van zes, dat dagenlang in hetzelfde joggingpak bleef rondlopen, zelfs naar de uitvaart omdat het nog naar zijn papa rook.
In deze kleine, stille handelingen zit zoveel liefde. Zoveel houvast en de moed vinden om door te gaan. Dat zijn de momenten waarop ik soms een brok in mijn keel voel ontstaan.
Rouw is een pittig proces, met hoge pieken en diepe dalen. Je draagt het bij je, vaak onzichtbaar voor de buitenwereld. Verstopt in de woorden op een vergeeld briefje. In een stoel die leeg blijft. In een geur die je ineens overvalt, midden in de supermarkt, en op een gewone zaterdagmiddag.
Rouw is wat achterblijft wanneer de rest van de wereld verdergaat. Terwijl jouw tijd stil lijkt te staan. En misschien is dat wel wat rouw werkelijk is: liefde zonder lichaam, zonder aanwezigheid van diegene die je zo mist. Onzichtbaar voor anderen, maar soms zo pijnlijk tastbaar voor degene die haar draagt.
Foto: Henk Ros Artfoto’s
