Soms begeleid ik mensen in de laatste fase van hun leven, en telkens weer zie ik hoe het leven loslaten, sterven en het leven nadien weer oppakken voor wie achterblijft meer is dan dat.
Zo ontmoette ik M en B een prachtig charmant stel van dik in de zeventig. Zij was ziek en zou te komen overlijden, al snel. Sneller dan hij ooit gewild zou hebben. We zijn al zo lang samen”, zei hij. “Ik weet niet hoe ik zonder haar moet.” M kwam te overlijden, haar uitvaart was mooi en sereen. Veel wit, de kist, witte bloemen en een prachtig geborduurd doodshemd. Haar mooie grijze haar had hij zelf opgestoken met een mooie zilveren klem. Zo was ze op haar mooist en ze was thuis, dicht bij hem.
B was zelf ook niet gezond, een dwarslaesie was zijn grootst uitdaging, enkele operaties stonden op de planning. Een paar maanden later sprak ik hem opnieuw. Hoe het nu met hem ging, hoe het was nu ze overleden was, hoe snel het stil was geworden. Maar iets in hem leek te zijn verdwenen. Hij vertelde dat hij zich door de dagen heen bewoog als een schim van zichzelf. Alsof een fundament was weggevallen en hij letterlijk op de overleving stand stond.
Zijn operaties waar hij hoopvol en positief over was waren niet meer belangrijk, zijn toekomst met M was opgehouden te bestaan. “Mijn langste en mooiste tijd van mijn leven heb ik achter de rug” zei hij mij.
Een aan houdende pijn op zijn borst: regelmatig ervaarde hij een verlammende, stekende pijn al sinds het overlijden van M. Hij zou geopereerd worden maar het gebied rond het hart en alle waarden zagen er niet goed uit. B was te zwak om geopereerd te worden.
Een “gebrokenhartsyndroom”, noemde de cardioloog het. Een tijdelijke hartspierzwakte na groot emotioneel verlies. Een medische term voor iets waarvan ik niet dacht dat het bestond. Verdriet is geen symptoom maar kan soms zo verankerd zijn in het lichaam dat het lijf daadwerkelijk pijn en schade ondervindt. Het lichaam verzwakt als de ziel geen houvast meer heeft. De rauwe kracht van rouw. Nu na twee jaar heb ik nog steeds contact met B, onlangs bezocht ik hem in het ziekenhuis na een van de vele geplande operaties, ondanks hij zijn leven deels weer heeft opgepakt, mist zijn hart nog altijd M.
